Μακάριοι οι φτωχοί. Πράξη δεύτερη: Θωμάς ο άπιστος

Caravaggio, Ο άπιστος Θωμάς, 1601-2.

ΘΕΑΤΡΟ[Υ]ΚΟΣΜΟΣ
ΜΑΚΑΡΙΟΙ ΟΙ ΦΤΩΧΟΙ
ΤΡΕΙΣ ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΠΟ ΤΡΕΙΣ ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΟΥ CARAVAGGIO
ΠΡΑΞΗ ΔΕΥΤΕΡΗ: ΘΩΜΑΣ Ο AΠΙΣΤΟΣ


Θωμάς (την ώρα που περιεργάζεται την πληγή του Ιησού- ο φωτισμός από την τετράδα απομονώνει μόνο αυτόν-μιλά από μέσα του): Είναι αυτός! Όλα φαίνονται αληθινά, το σημείο της πληγής από την λόγχη, το βάθος και το πλάτος της. Ακόμα και το ξεραμένο δέρμα γύρω και μέσα στην πληγή είναι πάνω-κάτω των ημερών που πέρασαν από την σταύρωση. Όλα φαίνονται αληθινά, και αυτός, είναι αυτός που πίστεψα και ακολούθησα, το σώμα του, αδύνατο και λευκό, με τα μαλλιά του ίδια όπως πάντα, τα μάτια του είναι δικά του αν και με λιγότερο φως….τα ρούχα του όπως τον ντύσαμε στην αποκαθήλωση του.

Θα σπάσει το κεφάλι μου. Πώς να πιστέψω αυτό που βλέπω και αγγίζω τώρα; Και η λογική μου δεν χωράει καθόλου σ΄αυτά που η ζωή φέρνει μπροστά. Είναι αυτός. Αλλά γιατί επέστρεψε; Τι σκέφτομαι, είμαι σίγουρος κάποιος νεαρός σωσίας του θα είναι. Δεν ήταν και λίγοι αυτοί που ήθελαν να πάρουν κάτι από την αίγλη του. Θα του το πω. Όχι κύριε-όποιος και αν είσαι-δεν μου αρκεί η απόδειξη των αισθήσεων, αποκλείεται να είσαι ξανά αυτός. Εκείνο το μοναδικό γεγονός, η μοναδική δύναμη, ο μοναδικός λόγος παρουσιάστηκε μία φορά. Έτσι δεν γίνεται στη ζωή; Να σε εμπιστευτώ περισσότερο από αυτό που έζησα; Θα πάρω θάρρος και θα του μιλήσω με αυτά τα λόγια, παρόλο που τρέμω στην πιθανότητα να είναι πράγματι αυτός.

Ιωάννης (το ίδιο, μονόλογος-φως μόνο στο πρόσωπο του): Στέκομαι μπροστά στον αιφνιδιασμό και την δύναμη της εμφάνισης του. Είμαστε πάλι μαζί, έτοιμοι να περπατήσουμε από πόλη σε πόλη, να εξαπλώσουμε το όραμα μας, να γεμίσουμε τις ψυχές εκατομμυρίων ανθρώπων με ένα νέο υλικό. Είναι αναμφίβολα αυτός. Και ελπίζω και άλλοι δυο να το καταλάβουν. Χρειαζόμαστε αυτή την επανεμφάνιση, μπορούμε να την διαδώσουμε, να τρομοκρατήσουμε τους εχθρούς μας, να στρατολογήσουμε και άλλους φίλους, να υφάνουμε γύρω από εμάς ένα μαγικό πέπλο δύναμης. Ο χρόνος, η ζωή και ο θάνατος είναι υπό αίρεση όταν το θελήσουμε εμείς, πέρα από κάθε ηλίθιο φόβο απέναντι στο απροσδόκητο, το εξαιρετικό, το καινούριο που έρχεται.

Ο Θωμάς θα αρχίσει πάλι τα ίδια. Αμφιβολίες και δισταγμούς. Φιλοσοφίες δίχως αντίκρισμα, θεωρίες δίχως η κόψη τους να τρυπά την καθημερινότητα αυτού του κόσμου.

Λες και εμείς οι υπόλοιποι, δεν έχουμε ενδοιασμούς, λες και δεν αναρωτηθήκαμε ποτέ αν η γνώση είναι η εργασία που βγάζει σε πέρας όλη η ανθρωπότητα. Μα δεν προέχει αυτό, προέχει τι κάνεις την γνώση σαν δική σου την έχεις περισσότερο από τους άλλους. Πρέπει να του μιλήσω, να πάψει να χασομερά, έξω όλα αλλάζουν, καταρρέει η παλιά εξουσία, περισσότεροι φτωχοί γεννιούνται και πεθαίνουν, ο κόσμος αναζητά μια λάμψη από το μέλλον.

Πρέπει να εκμεταλλευτούμε την επανεμφάνιση και το ομοίωμα του δασκάλου….κοίτα πως περιεργάζεται το σώμα, σαν ανατόμος, επιστήμονας σε κάποια αίθουσα, μόνος κλεισμένος να αναγκάζεται μέχρι εξάντλησης να μελετά τις λεπτομέρειες. Πόσο καλά τον ξέρω! Θα τον κομμάτιαζε, θα τον άνοιγε να δει τα σωθικά, θα έβαζε με τάξη όλα τα εντόσθια του δασκάλου πάνω σε ένα τραπέζι, περιμένοντας να βρεί ψυχή και Θεό….χρόνος και κόπος χαμένος.

Ματθαίος (το ίδιο –μονόλογος): Αλίμονο μας, αυτή η παρουσία μας αναγκάζει να πάρουμε γρήγορα θέση, να κοιτάξουμε ίσια μπροστά, έτοιμοι να αποφασίσουμε αν όσα πιστέψαμε πρέπει να πεταχτούν στα σκουπίδια ή να γονατίσουμε μπροστά στην παντοδυναμία αυτού του συμβάντος, να γίνουμε στρατιώτες του, μεταφορείς μίας πύρινης προσταγής…Από τώρα και στο εξής αυτός ο κόσμος δεν μπορεί να μείνει ίδιος! Δεν πρέπει να τον αφήσουμε ίδιο!

Όμως έχει ένα δίκιο ο Θωμάς. Σε ποια βάση στηρίζουμε τούτη την ώρα, σήμερα, αυτό μας το πιστεύω; Θα μου έστριβε αν καταλάβαινα πως μπροστά μου παρουσιάστηκε ένας κοινός απατεώνας, ένας αλήτης του δρόμου, του υπόκοσμου, δήθεν να παραστήσει το δάσκαλο μου. Όχι, ο Ιωάννης μπορεί να είναι έτοιμος να κάνει τα πάντα για να δυναμώσουν οι ιδέες μας, όμως τώρα δεν φτάνει μόνο αυτό. Αυτή η παρουσία μάς ζητά να πούμε από την αρχή το όνομα μας, να γράψουμε βαθιά στα σπλάχνα μας το λόγο που μας ορίζει σ΄αυτή την ζωή. Να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας αν αξίζει να πνίξουμε στο αίμα τις παλιές πολιτείες.

Και αν το κάλεσμα για να αρχίσουμε είναι αυτό; Με τη μορφή αυτή, το σώμα ενός κουρελή, γιατί όχι, αν…λέω αν αυτή μας η έκπληξη δείχνει την ανικανότητα και τη δειλία μας;

Nα ερευνήσω σαν το Θωμά, να βάλω ακόμα πιο βαθιά τα χέρια στην πληγή, να του ζητήσω μαγείες τέτοιες που να μην μπορώ να αμφιβάλλω. Μπορώ να αφήσω το Θωμά να φανεί ο πιο Άπιστος από τους τρείς. Θα σπάσω πρώτος τη σιωπή, θα τον καλωσορίσω πρώτος…(ο λόγος προς τον Ιησού-φωτισμός και των τεσσάρων μόνο πάνω στο χώρο που καταλαμβάνουν τα σώματα, η υπόλοιπη σκηνή στο σκοτάδι).

Καλώς ήρθες, τα σημάδια που φέρνεις πάνω σου, μας ξαναθυμίζουν τον πόλεμο που όλοι με την θέληση μας διεξάγουμε, καλώς ήρθες παρουσία!

Ιησούς ή ο άνθρωπος που τον παριστάνει: Δεν ήρθα για να σας πως με λόγια αυτό που θέλω να πω. Δεν ήρθα για να ανατρέψω την απόδειξη του ποιος γνωρίζει και ποιος όχι, δεν ήρθα να σας πω ‘‘αυτός είμαι γονατίστε’’. Δεν ήρθα εδώ με τις πληγές ανοιχτές ακόμα, για να αποδείξω την συνέχεια των λόγων και των έργων που πιστέψατε.

Δεν είμαι αυτός που περιμένετε, δεν είμαι κάποιο οικείο πρόσωπο, καμία γνωστή λογική που συνηθίσατε να έχετε.

Σαν ξένος ήρθα από όλα όσα μέχρι σήμερα σας έκαναν αυτό που είστε. Και ίδιος με τον δάσκαλο σας έγινα, για να ανοίξει πλατύτερα η ρωγμή ανάμεσα σε αυτό που βλέπετε και σε αυτό που υπάρχει, σε αυτό που θέλετε να κάνετε αλλά συνεχίζει να είναι δέσμιο από την ορατότητα του κόσμου και όχι από τον κόσμο στην αλήθεια του.

Δεν είμαι κανείς, είμαι όμως φτωχός, είμαι ένα τίποτα του υποκόσμου, ένας κουρελής που σας παρακολουθεί καιρό τώρα, σας ακούει όταν μιλάτε μεταξύ σας και από μέσα σας ακόμα. Τρέμετε για μένα και ας έχετε κάποιον άλλο στο μυαλό, όλα σας τα κηρύγματα μιλάνε για την δικιά μου λύτρωση κάποτε και κάπου αλλού.

Αν και ποτέ δεν μου δώσατε το λόγο, αν και ποτέ δεν με ρωτήσατε για την αιτία της κατάντιας μου, αποφάσισα και παρουσιάστηκα μπροστά σας, ίδιος με το δάσκαλο σας, με τις ίδιες πληγές πάνω μου, με την ίδια δύναμη να σας πείσω.

Θωμά! Δεν είμαι το σώμα της Θείας επιστροφής. Το κορμί μου είναι ο χάρτης των καταστροφών, μην αγγίζεις για να γνωρίσεις, άγγιξε για να επουλώσεις, να ιάσεις ή να θανατώσεις.

Ιωάννη! Ναι είμαι η παρουσία του συμβάντος, η αφορμή για μία αιώνια δράση, ήρθα για να γίνει κάτι σε εσάς, να κάνετε κάτι εσείς στον κόσμο όλο.

Ματθαίε! Διάλεξες μέρος, μην φοβάσαι τόσο ώστε θεατής να μένεις στην γνώμη των άλλων. Περπάτησε ανάμεσα στη γνώση και τη δράση. Ξεκίνα μαζί μας, ετοιμάζοντας την πιο μεγάλη φωτιά μέσα στο πιο πηχτό σκοτάδι, για να έρθει το φως της γνώσης απαλό και ζεστό την στιγμή που όλες τις μορφές του κόπου μας όρθιες θα πρέπει να δούμε στο μυαλό μας μέσα.

Δεν είμαι αυτός! Είμαι ο λόγος για να ξεκινήσετε, το χέρι μου απλώνω όχι για να σας προστάξω μα για να κρατήσω τα χέρια σας.

Θωμάς: Τι τον κοιτάτε; Βγάλτε τα μαχαίρια να πάρει το μάθημα που του αξίζει, απατεώνα θα σε κομματιάσω! (κινείται με μένος προς το σωσία του Ιησού, μπαίνει μπροστά ο Ματθαίος)

Ματθαίος: Όχι!! Όποιος και αν είναι, είναι ένας από εμάς, το πρόσωπο όλων αυτών που μας περιμένουν...

Θωμάς: Φύγε και εσύ! Σωστά δεν πίστεψα από την αρχή τα κόλπα του. Φύγε! (πέφτει πάνω στον Ματθαίο και τον σφάζει, πριν προλάβει να μαχαιρώσει τον Ιησού βλέπει τον Ιωάννη να το κάνει αυτός, εδώ οι φόνοι να είναι όσο γίνεται πιο παραστατικοί-ρεαλιστικοί)

Ιωάννης: Τώρα μείναμε οι δυο μας. Αυτό που ήθελες να γίνει έγινε. Ο πραγματικός δάσκαλος είναι στον τάφο και το ομοίωμα του τον συνάντησε, από το δικό μου μαχαίρι αποτελειωμένο Θωμά.

Πίστευες πως θα γύριζα σε εσένα τη μάχαιρα μα έξω έπεσες. Γιατί οι υπολογισμοί σου πάντα υποτιμούν πως η τελική απόφαση δεν ανήκει σε καμία πρόγνωση. Γιατί ήρθες μαζί μας; Για να βαδίσουμε μόνοι στα σκοτεινά λαγούμια της ψυχής, του πνεύματος και της σκέψης που νομίζει ότι αγκαλιάζει το νόημα κάθε πράγματος;

Ήρθες μαζί μας για να προστατέψεις τους ανθρώπους μας από την πείνα, την αμάθεια και το φόβο; Για να σταματήσεις την εξουσία που πάνω σε αυτούς τους σημαδεμένους βαδίζει αγέρωχη και προκλητική;

Φτάσαμε μέχρι την καρδιά των απλών ανθρώπων και εσύ λάτρεψες τις αποδείξεις και τα πρόσωπα; Φίλε μου λίγες οι φιλοδοξίες σου για την αληθινή γνώση.

Θωμάς: Ιωάννη, μην περιμένεις άλλα λόγια. Τέλειωσε και με μένα, έτσι είναι όπως την λες η αλήθεια. Προχώρησε μόνος και αποκάλυψε τα σημάδια του καιρού στους ανθρώπους μας. Δεν ήθελα να αλλάξω τον κόσμο αλλά να τον καταλάβω. Άσε με δίπλα στα νεκρά κορμιά των δικών μας… σήμερα αυτή η παρουσία έπρεπε να γεμίσει τη νύχτα με αίμα, να βρεθεί το χρώμα που ζωγραφίζει το μέλλον.

Ιωάννης: Θα προχωρήσουμε μαζί, με δυνάμεις περισσότερες, κανείς δεν θα μπορέσει να σταματήσει το φανατισμό ενός χθεσινού Άπιστου, που σήμερα ζεί σήμερα για να βάλει όλη τη γη να γυρίζει γύρω από το σκοπό του.

Κανείς δεν θα τολμήσει να αρνηθεί την επέλαση της νέας ζωής, όταν θα υπάρχεις εσύ να του θυμίζεις πώς ‘‘να αμφιβάλουμε για το παλιό και να πιστεύουμε στο νέο’’.

Είσαι η ζωντανή απόδειξη της μεταστροφής, το κατέβασμα των ματιών από τον ουρανό στη γη, το χέρι που αγγίζει για να γνωρίσει αλλά αγγίζει και για να αφαιρέσει, να εξαφανίσει το σώμα των ψυχρών αποδείξεων.

Θωμά, σε καλώ να φύγουμε τώρα πριν ξημερώσει, τότε που όλα φαίνονται και καταδικάζονται ακόμα και πράξεις σαν τις αποψινές, ακόμα και άνθρωποι σαν εμάς, που τον κόσμο θέλουμε να γυρίσουμε ανάποδα. Αύριο, κοντά στην Δαμασκό, μας περιμένουν και άλλοι, ας πηγαίνουμε…

Θωμάς: Να πλύνουμε πρώτα τα χέρια από το αίμα.

Ιωάννης: Άσ’ τα, θα ξαναγεμίσουν...